Augustinus, wie was hij? En wat zegt zijn leven, spiritualiteit en denken voor ons nu? In de komende blogs neem ik je mee in de spiritualiteit van Augustinus en wat die voor jou en mij kan betekenen. Eerst iets over zijn leven.
Leven
Augustinus (354-430) is sterk gevormd door zijn moeder Monica, een vrouw met een christelijke levenshouding, zij blijft een belangrijk persoon in zijn leven zoals ook blijkt uit het visioen van Ostia. Tijdens zijn studie retorica in Carthago en zijn verdere ontwikkeling maakt hij kennis met verschillende stromingen in zijn zoektocht naar het ware menselijke geluk. Hij is sterk beïnvloed door het manicheïsme en het neo-platonisme. Beide stromingen blijven herkenbaar in de werken van Augustinus. Dat was de wereld waarin hij leefde en waarin hij zich ook tot anderen moest verhouden. Dat waren de begrippen die zijn omgeving, dus zo drukte ook hij zich uit.
Augustinus leeft op verschillende plekken in Noord-Afrika en Italië. Milaan en zijn contacten met Ambrosius zijn hierin cruciaal. Hij wordt ziek (386), komt op adem in de Alpen, keert terug naar Milaan en laat zich dopen in 387. Hij wil terug naar Thagaste om zich te wijden aan het dienen van God. Op die weg terug overlijdt zijn moeder. Dat heeft veel invloed op hem. Er is een mix van theologische stromingen om hem heen die hem beïnvloeden en waar hij zich deels tegen afzet. Eenmaal terug in Noord-Afrika wordt hij binnen 10 jaar na zijn doop bisschop van Hippo, van jongsaf is hij een invloedrijk persoon.
Confessiones – belijdenissen
In Confessiones beschrijft hij vooral zijn zoektocht naar het wezen van God, de ziel van de mens en de relatie tussen beide. Hij doet dat deels op een beschouwende manier waarin hij zijn eigen weg beschrijft en duidt. Dit doet hij al zoekend en tastend, gebruik makend van zijn retorische talenten. Hij stelt vragen tot het lijkt dat er geen vragen meer zijn. Zo ontdekt hij elke keer iets van het wezen van God, de ziel van de mens en de verbinding daartussen. De vele ‘in’ woorden die Augustinus gebruikt geven deze verbinding aan. Beschouwing gaat elke keer over in lofprijzing: intiem, opborrelend uit zijn binnenste, biddend. Hij beschrijft zijn ervaren opgang naar God via de diepten van zijn ziel. En ziet dat echte voldoening alleen te vinden is in God.
‘Pas laat ben ik van u gaan houden,
Augustinus in Confessiones
schoonheid,
zo oud en toch zo nieuw!
Paslaat benik van ugaan houden !
Maardat lagniet aan u.
U was binnen en ik was buiten,
en daar zocht ik u…
U was wel bij mij,
Maar ik was niet bij u.
Ik voelde uw aanraking,
En nu brand ik van verlangen naar uw vrede.
Met deze woorden verwoord Augustinus zijn weg, zijn zoeken naar God, zijn relatie tussen God zelf en wie hij is als mens. Dit doet hij op zo’n universeel herkenbare wijze dat deze woorden nog steeds resoneren bij mensen in onze tijd: God is in mijn zoeken zelf aanwezig. In deze woorden is ook te herkennen wat Augustinus bedoelt met de titel Confessiones – Belijdenissen: de kern ervan is doxologie, lofprijzing. Daarnaast is confessio ook schuldbelijdenis en geloofsbelijdenis. De belijdenissen lezend ontdek je vooral lofprijzing.